‘’Forex yasal mı’’ konusu internet ortamında sıklıkla araştırılmaktadır. Aynı zamanda, ‘Türkiye’de kaldıraçlı işlem yasal mı’, ‘forex yatırım yasal mı’, ‘forex işlemleri yasal mı’’ soruları yatırımcılar tarafından merak edilen konular arasındadır. Öncelikle belirtmek isteriz ki forex avukatı tarafından yazılmış olan bu makaleler, forex yatırımcılarını bilgilendirmek amacıyla yazılmıştır. Hukuki olarak yardıma ihtiyacınız varsa avukat desteği almanız sizler için faydalı olacaktır.
Kullanıcılar bu araştırmayı birçok sebepten kaynaklı olarak yapabilmektedir. Başlıca sebep, yatırımcının muhtemel bir dolandırıcılık vakasının mağduru olup olmadığını öğrenmek istemesidir. Aynı zamanda finansal piyasalarda yatırım yapan kişiler, olası bir adli veya idari cezayla karşılaşma ihtimalini değerlendirmek açısından bu soruların cevaplarını öğrenmek istiyor. Bir başka sebep de, yatırım vaadiyle dolandırılan forex mağdurları, ilgili dolandırıcıların cezalandırılması ve parasının iade edilmesi için yasal süreç başlattıklarında, kendileri açısından hukuki bir yaptırımın olup olmadığını bilerek işlem yapmak istemeleridir.
Öyleyse öncelikle forex kavramının ne olduğunu, konunun SPK lisanslı forex şirketleri ve yurtdışı forex şirketleri bakımından hukuki düzenlemelerini inceleyelim ve son olarak da forex işlemlerinin yasal olup olmadığı sorusunu cevaplayalım.
Forex nedir?
Forex tabiri, İngilizce foreign exchange kelimelerinden gelmektedir ve bu kelimelerinin ilk hecelerinin birleşmesiyle ortaya çıkan bir kavramdır. Kısaca forex, yabancı para birimlerinin takas edilmesi neticesinde kar elde etmeyi amaçlayan alım satım işlemleri anlamına gelir. Anlam itibariyle yalnızca para birimlerinden söz edilse de forex piyasasında birçok ürünün alım satımı mümkündür. Bunlardan başlıcaları, doğalgaz, petrol, hisse senetleri, buğday, mısır vb. gibi birçok varlığın alım satımı yapılabilmektedir. Yatırımcının amacı, kaldıraç etkisiyle alım satım işlemi yaparak kar elde etmektir.
Forex piyasaları birçok değişkenin etki gösterdiği, birçok faktörden etkilenen oldukça büyük piyasalardır. Bu faktörlerden bazılarına, ülkelerin ekonomik planları, merkez bankalarının siyasi faiz kararları, siyasi ilişkiler, devletlerdeki savaşlar veya iç karışıklıklar, varlıkların fiyat değişkenliğini etkileyen faktörler, temel ve teknik analizler gibi örnekler verebiliriz. Bu değişkenlerin etkileri sebebiyle de yatırımcıların kar zarar tahmininde bulunabilmesi uzmanlık ve tecrübe gerektirmekte, aynı zamanda sağlıklı bir yatırımcı psikolojisiyle hareket edilmesi icap etmektedir.
Her ne kadar konu bakımından farklılık arz etmese de, forex işlemlerinin yasal olup olmadığı hususunun anlaşılabilir olması cihetiyle, SPK tarafından yetkilendirilmiş aracı yatırım kuruluşları ile yurtdışı forex şirketlerini ayrı ayrı ele almakta fayda görüyoruz.
SPK Lisanslı Forex Şirketleri Hakkında Bilgilendirme
Forex şirketleri, aracı kurum veya yatırım kuruluşu gibi tabirlerle de bilinmektedir. Türkiye’de yatırım hizmeti vermek isteyen yatırım kuruluşları Sermaye Piyasası Kurulu’ndan izin almak zorundadır. SPK, sermaye piyasası faaliyetlerinde aracılık etmeye izin verdiği aracı kurumlara ‘’Yetki Belgesi’’ vermektedir. Yatırım kuruluşlarının bu yetki belgelerini kuruma bildirdikleri internet sitelerinde yayınlama zorunluluğu vardır.
Yetkili aracı kurum olabilmek Sermaye Piyasası Kanunu ile ikincil mevzuatlarından olan Yatırım Kuruluşları Tebliği ve Yatırım Hizmetleri Tebliği isimli hukuki düzenlemeler kapsamında sıkı şartlara tabidir. Kurumların hem kuruluşta, hem de faaliyet süreleri boyunca bu sıkı şartlara uyma zorunluluğu vardır.
Bu şirketlerin yatırımcılar tarafından tercih edilmesinin başlıca sebebi, tüm faaliyetlerini yasal çerçevede yapmak zorunda olduklarından güvenilir olmalarıdır. Finans piyasaları, teknik bilgi ve uzmanlık gerektiren ve birçok yatırımcı tarafından konunun net olarak anlaşılamadığı, bu muğlak alanlar dolayısıyla yatırımcıların hat safhada korunması gereken bir alandır.
Bu sebeple de gerek yasal düzenlemeler eliyle, gerekse de yasal düzenlemelerin işlevselliğini yöneten ve denetleyen kurumlar vasıtasıyla yürütülmesi gerekmektedir. Aracı kurumlar karşısında yatırımcının teknik bilgi ve donanımları kısıtlıdır ve korunması gerekmektedir. Yasal zemine oturmuş olması ve güvenilir olması sebebiyle SPK lisanslı aracı kurumlar yatırımcılar tarafından sıklıkla tercih edilmektedir.
Bilindiği üzere, SPK yetkili aracı kurumlarda asgari teminat zorunluluğu vardır ve asgari teminat tutarı 50.000 TL’dir. Yani teminat tutarı 50.000 TL altında olan yatırımcı işlem yapamaz. Aynı zamanda kaldıraç oranı konusunda da kısıtlama bulunmaktadır. Kaldıraç oranı da 1/10’dan daha fazla olamaz. Asgari teminat uygulanması ve kaldıraç oranının düşük olması sebepleri de SPK Lisanslı aracı kurumların başlıca tercih edilmeme sebeplerindendir. Konuyla ilgili detaylı bilgilere Spk Lisanslı Forex Şirketleri bölümünden ulaşabilirsiniz.
Yurtdışı Forex Şirketleri Yasal Mı?
Konuyu yurtdışı forex şirketleri bakımından değerlendirecek olursak; bu şirketler SPK’nın yetki alanı dışında kalmaktadır. Genellikle offshore ülkelerden aldıkları yetki belgelerini kullanarak yatırım faaliyetlerine aracılık ederler. Ancak bu lisanslar yalnızca alındıkları ülkedeki bireylerin yatırım faaliyetlerinde aracılık etmek için yetki verir. Uluslararası bir geçerlilikleri yoktur.
Burada yurtdışı forex şirketleri yetki aşımı yapmaktadır. Şöyle ki, normal şartlarda aracı kurum yetki belgesi alındıkları ülke için geçerlidir. Örneğin, forex şirketi İngiltere (FCA)’den alınan bir sermaye piyasası aracılık belgesi ile faaliyet gösteriyorsa yalnızca İngiltere’de yerleşik yatırımcıların faaliyetlerine aracılık edebilir. Ancak forex şirketleri bu lisansları adeta uluslararası geçerliymiş gibi göstererek İngiltere dışındaki yatırımcılara da forex hizmeti verebilmektedir. Oysa uluslararası geçerliliği olan bir yetki belgesi söz konusu olmadığı gibi forex şirketlerinin faaliyetlerini düzenleyecek ve denetleyecek uluslararası bir üst kurum da yoktur. Yurtdışı forex şirketleri, Türkiye’de yerleşik yatırımcılara örneğimizdeki FCA (İngiltere) yetki belgesi dışında ASIC (Avustralya), SEC (Amerika), MFSA (Malta) ve GKRY(Güney Kıbrıs) yetki belgeleri ibraz edilerek bu belgelerin uluslararası sermaye piyasası faaliyetlerinde geçerli olduğu ileri sürülmektedir. Böylece yatırımcıları kendileriyle çalışmaları noktasında ikna etmektedirler.
Bazı dolandırıcı forex firmaları da Türkiye’de lisansı aracı yatırım kuruluşlarının veya bankaların yetki belgelerinin üzerinde oynama yaparak, aracı kurum veya bankanın isminin yerine kendi isimlerini yazarak yatırımcıları yalan beyanlarıyla aldatmaktadır. Yani basit bir photoshop hilesiyle yatırımcıyı yetkili aracı kurum olduklarına inandırırlar.
Yurtdışı forex şirketleri, asgari teminat tutarı gibi bir uygulamanın olmaması ve kaldıraç oranlarının yüksek olması sebebiyle Türkiye’deki yetkili aracı kurumlara nazaran daha çok tercih edilmektedir. Yurtdışı forex firmalarında yatırımcı dilediği miktarda yatırım yapabilmektedir, Türkiye’deki gibi en az 50.000 TL teminat bulundurma zorunluluğu yoktur. Aynı şekilde yurtdışı şirketlerde kaldıraç oranı 1’e 1000’lere kadar çıkabilmektedir. Kısa sürede yüksek kazanç vaadi yatırımcıları yurtdışı şirketlere yöneltmektedir.
Yurtdışı forex şirketlerinin en büyük riski ise dolandırılma ihtimalidir. Zira bu şirketlerin yasalara uygun işlem yapıp yapmadıklarını denetleyen bir kuruluş olmadığı gibi, bu faaliyetleri düzenleyen yasal bir prosedür de yoktur.
Forex Yasal Mı? İdari Para Cezası Var Mı?
Makalemizin konusu olan, ‘Forex Yasal mı?’ sorusuna gelecek olursak, öncelikle şunu söylemekte fayda görüyoruz. Bilindiği üzere, SPK lisanslı yetkili aracı kurumlarda kaldıraçlı alım satım işlemi yani forex yatırımı yapmak suç değildir. Buna ilişkin olarak tüm yasal zemin oturtulmuştur ve hâlihazırda onlarca yetkili aracı kurum vardır.
Yurtdışı forex şirketlerinde yatırım yapmanın yasallığına gelecek olursak, Türkiye’de yerleşik yatırımcının SPK onayı olmayan yurtdışı forex şirketlerinde yatırım yapmasına kanunen engel yoktur. Yatırımcı açısından yurtdışı forex firmasında yatırım yapmak suç değildir. Zira Sermaye Piyasası Kanunu’nda ve bu kanuna göre hazırlanan yönetmelik ve tebliğlerde yurtdışı forex şirketiyle çalışmanın suç olduğu anlamının çıkarılabileceği hiçbir hukuki düzenleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla kanuni boyutta yurtdışı forex yatırımcısının endişelenmesini gerektirecek bir durum yoktur.
Fakat konuya forex şirketi açısından baktığımızda, Türkiye’de yerleşik yatırımcıya forex hizmeti veren yurtdışı forex hizmetleri, izinsiz sermaye piyasası faaliyeti yürütmektedir. Bu durum da Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında suçtur ve 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ve adli para cezası vardır.
Aynı zamanda yurtdışı forex yatırımcısının, yatırım adı altında dolandırılması da sıklıkla karşılaşılan durumlardandır. Konunun bu boyutunda ortada zaten bir forex işlemi yoktur. Yatırımcılar, forex işlemi bahanesiyle dolandırılmaktadır. Bu kişiler, nitelikli dolandırıcılık suçu işlemektedir.
Bir yanıt bırakın